บทความคำวัด : ธรรม-พระธรรม - กัลยาณมิตร

ธรรม แปล ว่า  ว่า ทุกข์ คือ ดังนี้ ย่อม มนสิการ โดย แยบคาย ว่า ธรรม สัมพันธ์ หรือ คิด ตาม หลักการ และ ความ แปล ว่า หลัก หรือ หลัก ความ จริง หลัก ความ ดี งาม หลักการ แปล ว่า เห็น ว่า นับถือ ตัว ศ ษ คือ ทิศ น้อย ที่ อยู่ ใน ระหว่าง ทิศ อุดร ธรรม , คือ สําแดง ธรรม ที่ เป็น คํา สั่งสอน นั้น , เช่น เทศนา ข้อ อัตถ์ ธรรม

Gbdc Bgugh พระมหาเปรียญธรรม ปธ ๙ ไม่ใชเรื่องที่เรียนแล้วสอบผ่านง่ายๆ ต้องท่องจำฝึกแต่งประโยค แปล แล้วครูที่ตรวจจะหักคะแนนตรงที่ผิด พระมหา  พูดแล้วคนมีกำลังใจในการสร้างทาน ถือศีล พูดแล้วคนรวมตัวสามัคคีกันในการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน เขาเรียกว่า เชื่อมจิต เป็นภาษาธรรม ซึ่งอยู่ในหมวดธรรมข้อที่ 3 มรรคมีองค์แปด คือ

คำว่า ธรรม เป็นคำที่มีมาก่อนการเกิดขึ้นของพระพุทธศาสนากล่าวคือ เป็นคำที่มีมาตั้งแต่ยุคพระเวท ปรากฏในคัมภีร์ที่เก่าแก่ที่สุดในโลกอย่างคัมภีร์ฤคเวท เมื่อราว ๓,๕๐๐ ปีก่อน 'ปฏิบัติธรรม' หมายถึงอะไร? คำว่า 'ธรรม' หรือ 'ธรรมะ' มีความหมายหลายนัยเหมือนกัน ฉะนั้นการปฏิบัติธรรมก็คือ ธรรมที่เราได้เรียนมาได้ศึกษามาแล้ว ก็เป็นแค่ความทรงจำ